Financiering ketenaanpak zorg en ondersteuning voor kinderen met overgewicht en obesitas

Vanuit het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) is afgesproken dat zorgverzekeraars en gemeenten met ingang van 1 januari 2024 in elke regio starten met het inrichten van een ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas in meerdere gemeenten. Voor de inrichting en uitvoering van de ketenaanpak kinderen met overgewicht en obesitas zijn de komende periode middelen beschikbaar via de brede SPUK-regeling. In het GALA (3G onderdeel 2) staat nader uitgewerkt waar gemeenten de SPUK-middelen voor kunnen inzetten.

De ketenaanpak dient te landen in de samenwerkingsafspraken die gemaakt worden tussen het sociaal- en zorgdomein. Er wordt afgesproken wie waarvoor verantwoordelijk voor is en wat georganiseerd moet worden. Dit gebeurt aan de regionale tafel en wordt lokaal vormgegeven.

Sinds 2018 is een groeiend aantal gemeenten bezig met de implementatie van de ketenaanpak Kind naar Gezonder Gewicht (KnGG) van JOGG. De ketenaanpak Kind naar Gezonder Gewicht van JOGG is de benoemde ketenaanpak in het GALA en is de praktische vertaling van het Landelijk model ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas. In dit landelijk gedragen model wordt (ernstig) overgewicht bij kinderen bekeken vanuit zowel het zorg als het sociaal domein. Daarbij is oog voor onderliggende oorzaken en factoren in de gezinssituatie die bijdragen aan het overgewicht en obesitas.

Bij een kind vanaf een matig verhoogd gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico (GGR) wordt een centrale zorgverlener ingezet en vergoed vanuit het basispakket. De professional in deze functie stelt met het gezin een plan van aanpak op, coördineert de samenwerking en bewaakt de samenhang tussen alle activiteiten. De inzet van de centrale zorgverlener wordt alleen vergoed als een Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI) onderbouwd onderdeel is van het plan van aanpak. Ook de uitvoering van een GLI wordt bekostigd vanuit de Zorgverzekeringswet. Voor de functie van centrale zorgverlener en de uitvoerder van de GLI zijn door de NZa maximum tarieven vastgesteld. Meer informatie over de onderdelen die voor vergoeding vanuit de Zorgverzekeringswet in aanmerking kunnen komen is te vinden op de website van het Zorginstituut Nederland.

Om reguliere bekostiging vanuit de Zorgverzekeringswet mogelijk te maken treedt per 1 januari 2024 de nieuwe beleidsregel Ketenaanpak zorg en ondersteuning voor kinderen met overgewicht en obesitas in werking. De afgelopen jaren is er vanuit de Beleidsregel Innovatie voor kleinschalige experimenten geëxperimenteerd met een passende bekostiging voor de Ketenaanpak zorg en ondersteuning voor kinderen met overgewicht en obesitas. Per 1 januari 2024 eindigen deze experimenten en wordt bekostiging op basis van reguliere regelgeving mogelijk. Hiermee kunnen specifieke onderdelen van de ketenaanpak voor kinderen met overgewicht of obesitas vergoed worden vanuit de Zorgverzekeringswet.

Per 1 januari 2024 treedt de nieuwe regelgeving vanuit de NZa in werking. Vanuit een landelijke projectgroep wordt gewerkt aan de realisatie van de overige randvoorwaarden voor de implementatie van de ketenaanpak zorg en ondersteuning voor kinderen met overgewicht en obesitas In deze landelijke projectgroep zijn onder meer het ministerie van VWS, Zorgverzekeraars Nederland, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Nederlandse Zorgautoriteit, Zorginstituut Nederland, JOGG, en de betrokken experimenteerpartijen (GGD Amsterdam en Zilveren Kruis en Stichting YCND/GO! en VGZ en CZ) vertegenwoordigd. De ervaringen van de experimenten wordt benut bij de implementatie en stapsgewijze uitrol.

Op dit moment is nog niet aan de benodigde randvoorwaarden voldaan om de onderdelen die vergoed kunnen worden vanuit de Zorgverzekeringswet landelijk in te kopen per 1 januari 2024. Aan zorg die vergoed wordt vanuit de Zorgverzekeringswet worden specifieke kwaliteitseisen gesteld. Zo ontbreekt het op dit moment nog aan bewezen effectieve GLI programma’s die voldoen aan de GLI-criteria zoals benoemd in de richtlijn Overgewicht en obesitas bij volwassenen en Kinderen. Hiermee is het huidige aanbod in het Loket Gezond Leven nog niet toereikend. Ook is er nog onvoldoende borging van de kwaliteitseisen die gesteld worden aan de betrokken (zorg)professionals (centrale zorgverleners en uitvoerders van GLI) om de zorg daadwerkelijk in te kunnen kopen per 1 januari 2024.

Ondanks dat nog niet aan alle randvoorwaarden voldaan is, wordt in 2024 wel een eerste stap gemaakt met het vergoeden van specifieke onderdelen van de ketenaanpak. Om in 2024 in aanmerking te komen voor vergoeding vanuit de Zorgverzekeringswet stellen zorgverzekeraars enkele voorwaarden:

• De rol van centrale zorgverlener (CZV) wordt ingevuld door een jeugdverpleegkundige die hiervoor een aanvullende opleiding tot centrale zorgverlener gevolgd heeft. Indien de rol van centrale zorgverlener wordt ingevuld door een professional vanuit een andere beroepsgroep, dan komt deze in 2024 vooralsnog niet in aanmerking voor vergoeding vanuit de Zorgverzekeringswet.
• Eén van de 3 kinder-GLI's is beschikbaar in de regio. In 2024 komen vooralsnog alleen de GLI-programma's van de huidige experimenten in aanmerking voor vergoeding vanuit de Zorgverzekeringswet. Dit zijn GLI-Amsterdam, Your Coach Next Door en GO!. Meer inhoudelijke informatie over de GLI-programma’s van Amsterdam en Your Coach Next Door/GO! wordt zo snel mogelijk beschikbaar gesteld.

Met de lopende experimenten die vanuit de Beleidsregel Innovatie op dit moment al gebruik maken van bekostiging vanuit de Zorgverzekeringswet, worden voor 2024 maatwerkafspraken gemaakt in de overgang naar de nieuwe beleidsregel.

Bovenstaande voorwaarden op het gebied van inkoop gelden voor regio's waarin gemeenten de randvoorwaarden op orde hebben. Om welke randvoorwaarden het gaat, staat beschreven in de Handreiking voor zorgverzekeraars en gemeenten, die begin oktober 2023 wordt gepubliceerd. Het is de bedoeling dat gemeenten en zorgverzekeraars uit deze handreiking kunnen putten om gezamenlijk zorg en ondersteuning volgens het Landelijk model ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas te realiseren en duurzaam te borgen. Uitgangspunt is dat de afstemming tussen gemeenten en zorgverzekeraars in regioverband plaatsvindt.

Deze (nog te publiceren) handreiking voor zorgverzekeraars en gemeenten is een aanvulling op de reeds bestaande Handreiking van Kind naar Gezonder Gewicht die de processtappen beschrijft voor de lokale projectleider in het realiseren van een lokale aanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas.

Bovenstaande geldt alleen voor het jaar 2024. In het najaar van 2023 en gedurende het jaar 2024 zal worden toegewerkt naar de realisatie van bredere randvoorwaarden op gebied van inkoop. Zodat het uiterlijk in 2025 (en waar mogelijk al eerder) mogelijk is om de zorg aan kinderen met overgewicht en obesitas breder in te kopen. Ook zal er in het najaar van 2023 duidelijkheid gegeven worden over het beoordelingsproces van de effectiviteit van GLI-programma’s.

Zoals hierboven aangegeven hangen de mogelijkheden voor bekostiging van onderdelen van de ketenaanpak vanuit de Zorgverzekeringswet in 2024 af of het zorgdomein aan de door verzekeraars gestelde voorwaarden voor inkoop kan voldoen en gemeenten de randvoorwaarden op orde hebben. De basis hiervoor wordt gelegd in de samenwerkingsafspraken in de regio, die van cruciaal belang zijn voor de implementatie van deze ketenaanpak. De handreiking (die begin oktober 2023 gepubliceerd zal worden) is hierbij helpend.

Gemeenten kunnen het jaar 2024 benutten voor de benodigde lokale voorbereidingen. Op Kindnaargezondergewicht.nl staan verschillende praktische tools die hierbij kunnen helpen. Waaronder informatie over het voorbereiden, opzetten en uitvoeren van de ketenaanpak, en veel gestelde vragen over de financiering van de ketenaanpak. In geval van vragen hierover kan contact gezocht worden met de accounthouder JOGG.

Ook zullen er dit najaar (regio)bijeenkomsten georganiseerd worden waarin meer informatie gedeeld kan worden alsmede een start gemaakt kan worden met het maken van samenwerkingsafspraken op regionaal niveau. Meer informatie hierover volgt via JOGG.