In gesprek met Angelique Kaldenbach en Annet Pluister
‘Met voedingsadvies alleen red je het niet’
Bij de 22 Amsterdamse Ouder- en Kindteams (OKT’s) verspreid over de stad, kunnen ouders, kinderen, jongeren en professionals terecht met vragen en zorgen over opvoeden en opgroeien. Diëtisten Angelique Kaldenbach en Annet Pluister, verbonden aan de OKT’s, zien regelmatig kinderen met overgewicht. Met voedingsadvies alleen red je het vaak niet, is hun ervaring.
De zorg voor kinderen met overgewicht of obesitas wordt bij de OKT’s gecoördineerd door de centrale zorgverleners. Angelique: ‘Dit zijn jeugdverpleegkundigen die hiervoor zijn opgeleid. Samen met het gezin maakt de centrale zorgverlener een plan van aanpak op weg naar een gezonder gewicht. Indien gewenst, wordt hierbij ook een diëtist betrokken. Diëtisten nemen dan contact op met de ouder, maken een afspraak en koppelen terug naar de centrale zorgverlener wat er besproken is en wat eventueel het voedingsplan is.’
Meer investeren in netwerk
Angelique en Annet hebben nauw contact met de centrale zorgverlener, maar het contact met andere professionals, zoals ouder- en kindadviseurs op de scholen, fysiotherapeuten en psychologen, is helaas niet optimaal. Angelique: ‘Doordat er zoveel verschillende mensen betrokken zijn in de diverse wijken, kost een netwerk opbouwen en onderhouden veel tijd. We zouden moeten investeren in de contacten met alle zorgverleners rondom een kind en met elkaar multidisciplinair moeten overleggen. In de praktijk is dit heel lastig. Deze uren worden ook niet vergoed. Misschien is een overleg via Zoom aan het begin van de avond of op een ander vast tijdstip een oplossing?’
“De problematiek kan heel complex zijn. Denk aan het kind met gescheiden ouders dat wordt gepest en door oma wordt getroost met lekkers.”
Annet: ‘De problematiek van kinderen met overgewicht kan heel complex zijn. In theorie is het simpel: minder eten en meer bewegen. Maar in de praktijk zijn er veel factoren waardoor het heel lastig is om veranderingen in het eetpatroon uit te voeren. Die factoren verdienen allemaal aandacht om tot een gedragsverandering te komen. Denk aan het kind met gescheiden ouders dat wordt gepest en door oma wordt getroost met lekkers. Als diëtist bespreek je dan hoe je op andere manieren kunt troosten.’
Zorg voor dezelfde boodschap
Angelique: ‘Vanwege de complexiteit is het goed dat er zeer brede ondersteuning wordt geboden. Niet alleen aan het kind, maar aan het hele gezin. De verschillende disciplines binnen de Ouder- en Kindteams kunnen elkaar versterken. Samen kunnen zij gerichte acties nemen rondom voeding, beweging, slapen en de overige problematiek die speelt. Ook preventief! Maar pas op voor ongevraagd advies, breng de boodschap positief en zorg dat alle hulpverleners rondom het gezin dezelfde boodschap hebben.’
Niet te veel focus op het getal op de weegschaal
Annet: ‘Zorgverleners leggen weleens te veel focus op het getal van het gewicht. Dit werkt demotiverend voor het kind. Helaas is het niet altijd zo dat het gewicht meteen daalt als het kind 2 weken goed zijn best heeft gedaan. Soms neemt het gewicht zelfs toe. Zelf prijs ik het kind de hemel in als het gelukt is om dagelijks maar 1 glas limonade te drinken in plaats van de 3 die hij gewend is. Wanneer dan vervolgens wordt gezegd dat hij niet afvalt, is dit geen stimulans om de geslaagde verandering door te zetten. Als zoiets toch gebeurt, neemt de diëtist contact op, soms kan dit ook liggen aan hoe iets overkomt bij een ouder.’
Problemen bij uitvoeren voedingsplan
‘Kinderen en ouders weten vaak wel wat idealiter anders kan, maar dit uitvoeren is moeilijk. Als ik bijvoorbeeld heb afgesproken dat het kind elke dag 1 glas vruchtensap mag, maar het kind van oma meer vruchtensap mag drinken, is het belangrijk om oma te stimuleren het kind met iets anders te verwennen.’ Annet: ‘Weten dat iets goed of slecht voor je is, betekent niet dat je dat terugziet in de eetgewoonte. Vooral als het gezonde voedingspatroon geen gewoonte is in het gezin. Dan moet het kind opeens als enige volkorenbrood gaan eten, terwijl de rest van het gezin lekker witte bolletjes met chocopasta krijgt. Samen kijken we dan wat haalbaar is voor het hele gezin, bijvoorbeeld in het weekend witte bolletjes en door de week iedereen aan het volkorenbrood.’
“Voor een kind met overgewicht is het heel verwarrend als er goedbedoelde adviezen worden gegeven die niet aansluiten op het behandelplan.”
‘Iedereen heeft ideeën over wat gezonde voeding is’, merkt Annet. ‘Ouders, grootouders, leerkrachten, sportcoach, buren, vriendjes en vriendinnetjes, maar ook alle zorgverleners die betrokken zijn bij het kind, zoals de centrale zorgverlener, fysiotherapeut en psycholoog. Voor een kind met overgewicht is het heel verwarrend als persoonlijke, goedbedoelde adviezen worden gegeven die niet aansluiten op het behandelplan van de diëtist. Stel, je hebt als diëtist met het gezin afgesproken dat het belangrijk is om 3 volwaardige maaltijden op een dag te gebruiken, waardoor het kind meer verzadigd is en makkelijker ongezonde voeding kan laten staan. Als er dan een advies komt over hoe goed een koolhydraatbeperkt dieet werkt, helpt dat het kind niet. Angelique: ‘Soms zie je dat de vele aandacht rondom bijvoorbeeld voeding doorslaat en er geheel andere eetproblemen ontstaan.’
Ieder kind is prachtig
Tot slot een hartenkreet van Angelique: ‘Elk kind is uniek en prachtig. Door de vele aandacht voor overgewicht en het continu te hebben over gezond gewicht, krijgen veel kinderen een lager zelfbeeld. Ik hoop dat we hier oog voor houden en dat we kijken naar wat haalbaar is om zo gezond en gelukkig mogelijk te leven.’
